Tuổi thơ & Gia đình
Leonardo da Vinci sinh ngày 15 tháng 4 năm 1452 tại vùng quê Anchiano gần Vinci, Ý, là con ngoài giá thú của một luật sư giàu có (Ser Piero da Vinci) và một nông dân nghèo (Caterina). Dù không phải là con hợp pháp, Leonardo vẫn nhận được sự quan tâm và tạo điều kiện học tập từ cha.
Ngay từ nhỏ, Leonardo đã nổi bật với trí tò mò không giới hạn: thường tự đặt ra những câu hỏi về triết học, tôn giáo, tự nhiên mà người lớn xung quanh không thể giải thích. Cậu cảm thấy cô đơn trong thế giới suy nghĩ riêng – “Vì không ai giải thích nổi cho mình, Leonardo sớm nhận ra rằng: chỉ có sự quan sát, thử nghiệm và sáng tạo mới giúp cậu trả lời những câu hỏi của chính mình.”
Nhận ra con trai có năng khiếu hội họa đặc biệt, cha Leonardo quyết định đưa cả gia đình chuyển tới Florence – trung tâm nghệ thuật lớn nhất Ý thời Phục Hưng. Tại đây, ông gửi Leonardo học việc tại xưởng vẽ nổi tiếng của Andrea del Verrocchio, nơi Leonardo không chỉ học hội họa, điêu khắc mà còn tiếp xúc với kỹ thuật, cơ khí, kiến trúc và giải phẫu học.
Những chặng đường & biến động lớn trong sự nghiệp
Sự nghiệp của Leonardo gắn liền với những lần di chuyển giữa các thành phố lớn của Ý – Florence, Milan, Roma – rồi cuối đời sang Pháp.
- Florence: Quê hương tinh thần, nơi Leonardo học nghề, cho ra đời các tác phẩm hội họa và phác thảo đầu tiên.
- Milan: Năm 1482, Leonardo chuyển tới Milan phục vụ Ludovico Sforza (Công tước Milan), thực hiện các công trình vĩ đại: “Bữa tiệc ly”, tượng ngựa đồng lớn, nghiên cứu về pháo đài, vũ khí, thủy lợi…
- Rời Milan: Khi Milan rơi vào tay Pháp (1499), Leonardo buộc phải rời đi, sống lưu vong ở Mantua, Venice rồi trở lại Florence. Tại đây, ông tiếp tục nghiên cứu, vẽ chân dung “Mona Lisa” và các phát minh mới.
- Roma: Đầu thế kỷ 16, Leonardo đến Roma phục vụ các Giáo hoàng, cùng nhiều họa sĩ lớn như Michelangelo, Raphael, Bramante – nhưng ít được trọng dụng, chủ yếu dành thời gian nghiên cứu khoa học và kiến trúc.
- Pháp: Năm 1516, theo lời mời của vua François I, Leonardo rời Ý sang Pháp sống những năm cuối đời, tiếp tục sáng tạo, nghiên cứu cho đến khi mất tại Amboise năm 1519.
Leonardo từng nói: “Nếu không được làm những việc ta mong muốn thì phục vụ ai cũng vậy thôi. Tất cả những kẻ mà ta từng phục vụ đều giống như những con sói trong bức tranh kia, dù họ là quận công, vua chúa hay giáo hoàng đi chăng nữa.”
Cuộc sống cá nhân, tình yêu & gia đình
Leonardo da Vinci chưa từng kết hôn và không có con. Ông có những tình bạn, mối quan hệ thân thiết với nhiều học trò (như Salai, Melzi), các mạnh thường quân, nghệ sĩ và trí thức đương thời. Một số nhà nghiên cứu hiện đại cho rằng ông từng có những mối tình lãng mạn (chủ yếu là đơn phương), nhưng Leonardo chọn sống độc thân, toàn tâm cho sáng tạo và nghiên cứu.
Sự nghiệp, phát minh & tác phẩm kinh điển
- Mona Lisa (La Gioconda): Bức chân dung nổi tiếng nhất thế giới với nụ cười bí ẩn, biểu tượng của nghệ thuật Phục Hưng.
- Bữa tiệc ly (The Last Supper): Kiệt tác tường vẽ về bữa ăn cuối cùng của Chúa Jesus với các môn đồ, tại tu viện Santa Maria delle Grazie (Milan).
- Người Vitruvian: Minh họa tỷ lệ hoàn hảo của cơ thể người, kết hợp nghệ thuật với toán học và giải phẫu học.
- Hàng loạt phác thảo phát minh: Máy bay, trực thăng, xe tăng, thiết bị lặn, cầu di động, hệ thống thủy lợi, nhạc cụ, máy móc… (phần lớn chỉ nằm trên giấy do công nghệ thời đó chưa đủ để chế tạo).
- Nghiên cứu khoa học: Hàng trăm bản vẽ giải phẫu người và động vật, nghiên cứu về dòng chảy, quang học, thực vật học, địa chất, cơ khí – nền tảng cho khoa học hiện đại.
Những hiểu lầm & bài học từ Leonardo
- Không chỉ là họa sĩ: Ông còn là nhà phát minh, kỹ sư, kiến trúc sư, bác sĩ, triết gia, nhà thiên văn học…
- Nhiều phát minh chỉ nằm trên giấy: Do công nghệ thời Phục Hưng còn hạn chế, phần lớn các ý tưởng sáng tạo của Leonardo không thể chế tạo được, nhưng đã truyền cảm hứng cho thế hệ sau.
- Đam mê nhưng dễ bỏ dở: Ông thường bắt đầu nhiều dự án/tác phẩm nhưng ít khi hoàn thành trọn vẹn vì luôn tò mò, muốn tìm kiếm cái mới.
- Không giàu có, sống giản dị: Leonardo sống thanh đạm, tập trung vào nghiên cứu, sáng tạo, không quá bận tâm vật chất, danh vọng.
Famous Quotes by Leonardo da Vinci
- "Learning never exhausts the mind."
- "Simplicity is the ultimate sophistication."
- "Art is never finished, only abandoned."
- "The noblest pleasure is the joy of understanding."
- "Where the spirit does not work with the hand, there is no art."
- "I have been impressed with the urgency of doing. Knowing is not enough; we must apply. Being willing is not enough; we must do."
Di sản & Ý nghĩa
Leonardo da Vinci là biểu tượng bất diệt của trí tuệ, đam mê khám phá và sự kết hợp hoàn hảo giữa nghệ thuật và khoa học. Ông truyền cảm hứng cho hàng triệu người về sự tò mò, sáng tạo không giới hạn, dám nghĩ dám làm và không ngừng học hỏi.
Các tác phẩm và nghiên cứu của ông là nguồn cảm hứng vĩ đại cho hội họa, kiến trúc, kỹ thuật, y học, triết học và khoa học hiện đại.
Sách tham khảo đại chúng
Leonardo da Vinci – Đa tài vượt thời đại (bản ngày 17/2/2022)
Biên soạn: Rasmus Hoài Nam
Cuốn sách khắc họa tuổi thơ, quá trình rèn luyện và những đóng góp vĩ đại của Leonardo da Vinci – bậc thầy mọi lĩnh vực, “biểu tượng của khả năng con người khi biết học hỏi và sáng tạo không ngừng”.